Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2014

Καπιταλισμός και δημοκρατία – δρόμοι ασύμπτωτοι



«Η πλουτοκρατία στρέφεται εναντίον της Δημοκρατίας». Ο τίτλος θα μπορούσε να προέρχεται από πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη ή του κομματικού οργάνου κάποιου κομμουνιστικού κόμματος σε ολόκληρο τον κόσμο. Ήταν όμως γραμμένος στιςεσωτερικές σελίδες των New York Times και έφερε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του Πολ Κρούγκμαν. Στο άρθρο του ο νομπελίστας οικονομολόγος αναφερόταν σε πρόσφατες δηλώσεις του ηγέτη του Χονγκ Κονγκ, Λεούνγκ Τσουν-Γινγκ,  ο οποίος όταν τον ρώτησαν γιατί δεν δέχεται την παροχή καθολικής ψήφου στους πολίτες απάντησε ότι σε μια τέτοια περίπτωση η πολιτική ατζέντα θα καθορίζονταν από ανθρώπους που κερδίζουν λιγότερα από 1800 δολάρια το μήνα!
Ο Κρούγκμαν συγκρίνει τα λόγια του Λεούνγκ Τσουν-Γινγκ με τις θέσεις που ακούγονται όλο και συχνότερα και στις ΗΠΑ για την ανάγκη να μην συμμετέχουν τα φτωχότερα στρώματα στην εκλογική διαδικασία. Είναι, όπως λέει, η πεποίθηση των οικονομικά ισχυρών ότι η δημοκρατία είναι επικίνδυνη για την οικονομία.

Μέχρι πρότινος η άποψη ότι ο καπιταλισμός, στη σημερινή του μορφή, είναι ασύμβατος με τη δημοκρατία προερχόταν από ανθρώπους στα αριστερά του πολιτικού φάσματος. Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ μου εξηγούσε σε παλαιότερη συνέντευξή του ότι οι ελίτ στη Δύση επιχειρούν να εισάγουν στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ το λεγόμενο «καπιταλισμό με ασιατικό πρόσωπο» – μια μορφή διακυβέρνησης, δηλαδή, η οποία θα λειτουργεί στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής χωρίς τα «βαρίδια» της δημοκρατίας. Αρκετές ακόμη από τις πιο προβεβλημένες προσωπικότητες της αριστερής διανόησης, όπως ο Νόαμ Τσόμσκι και ο Ταρίκ Αλί υποστήριζαν ότι «ο καπιταλισμός στη σημερινή του μορφή είναι ριζικά ασύμβατος με τη δημοκρατία» – ο πρώτος μάλιστα θέτει και το ερώτημα αν το σημερινό οικονομικό σύστημα μπορεί να συνυπάρξει με τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό ή θα οδηγήσει στην εξαφάνισή του.
Τι γίνεται όμως όταν η ιδέα της ασυμβατότητας του καπιταλισμού με τη δημοκρατία περνά από τα αριστερά του πολιτικού φάσματος προς τα κέντρο ή ακόμη και σε συντηρητικούς σχολιαστές;
Αν και για τα δεδομένα του αμερικανικού πολιτικού συστήματος ο Πολ Κρουγκμαν θεωρείται από πολλούς ως «ριζοσπάστης», στην πραγματικότητα δεν πρεσβεύει τίποτα περισσότερο από τον Κεϋνσιανισμό του Ρούσβελτ, τον οποίο ακολουθούσε σε σημαντικό βαθμό το αμερικανικό πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο μέχρι και τις δεκαετίες του ‘50 και του ’60. Η κριτική του λοιπόν προέρχεται από το κέντρο και όχι από τα αριστερά. Στο ίδιο μήκος κύματος συναντά κανείς και ακαδημαϊκούς όπως ο Σέλντον Γούλιν, καθηγητής πολιτικών επιστημών, ο οποίος δίδασκε για αρκετά χρόνια στα κορυφαία πανεπιστήμια του Μπέρκλεϊ και το Πρίνστον.
Σύμφωνα με τη θεωρία του, την οποία ονομάζει «αντεστραμμένη απολυταρχία» οι σύγχρονες μορφές διακυβέρνησης στις χώρες της Δύσης διατηρούν μόνο τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της δημοκρατίας (προσφυγή στις κάλπες ανά τέσσερα χρόνια, σχετική ελευθερία έκφρασης από τα ΜΜΕ κτλ) ενώ στην πραγματικότητα η εξουσία ανήκει σε μικρές ομάδες οι οποίες κυβερνούν χωρίς μια συνεκτική αντιπολίτευση με εναλλακτικές προτάσεις διακυβέρνησης. Για τον Γούλιν ενώ στα παραδοσιακά απολυταρχικά καθεστώτα, όπως ο φασισμός, η οικονομία υποτάσσεται στις ανάγκες της πολιτικής ηγεσίας, στην «αντεστραμμένη απολυταρχία» του σήμερα οι πολιτικοί που θεωρητικά κυβερνούν δεν έχουν καμία εξουσία απέναντι στις δυνάμεις της οικονομίας. Ο Γούλιν στηρίζει το συμπέρασμά του, ότι ο καπιταλισμός οδηγεί σε καταστροφή της δημοκρατίας όχι στα κείμενα του Καρόλου Μαρξ αλλά στις θεωρίες του Μαξ Βέμπερ. «Ο καπιταλισμός», υποστηρίζει, «καταστρέφει κάθε καθεστώς, πολιτική αξία και θεσμό ο οποίος μπορεί να απειλήσει την αυτονομία της οικονομίας».
  



http://gregordergrieche.blogspot.gr/2014/11/blog-post_84.html#more

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου