[Το κείμενο αυτό αναρτήθηκε στις 25 Μαρτίου στο ιταλικό site comune-info.net και αποδόθηκε στα ελληνικά από την Καλλιόπη Ράπτη]
Το παγκόσμιο σενάριο που σχεδιάζει η πανδημία σε μια ανάλυση που υιοθετεί μια γεωπολιτική προοπτική. Έχουμε εισέλθει πλήρως σε μια φάση συστημικού χάους, την κατάσταση που φαίνεται να προηγείται του σχηματισμού μιας νέας, και σε καμία περίπτωση καλύτερης, παγκόσμιας τάξης. Οι κυριότερες πλανητικές τάσεις, που είχαν ήδη εμφανιστεί σε βαθμό αξιοσημείωτο, φαίνεται τώρα να είναι σε θέση να αλλάξουν ρυθμό με μια πρωτοφανή επιτάχυνση των διαδικασιών μεγάλου βεληνεκούς.
Όπως η τάση που ωθεί την Κίνα και ολόκληρη την περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού προς μια δεσπόζουσα θέση. Η χώρα του Xi Jinping έχει μπει, εδώ και καιρό, σε μια τροχιά για την κατάκτηση της παγκόσμιας ηγεμονίας στο εγγύς μέλλον. Υπερέχει, ήδη, σε μεγάλο βαθμό, σε οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο και εξακολουθεί να διατηρεί έναν ασφυκτικό κοινωνικό έλεγχο στον πληθυσμό. Η παρακμή των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται μη αναστρέψιμη. Διαφοροποιημένες μορφές φασισμού και ρατσισμού αυξάνονται, μαζί με τον εκφυλισμό των δημοκρατιών, στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική.
Οι αριστερές πολιτικές παραμένουν βουβές. Ακόμα και για τα κινήματα, κυρίως για εκείνα που έχουν συνδεθεί περισσότερο με τις διαδηλώσεις, η εξάπλωση του ιού είναι ένα τρομερό πλήγμα. Τα κινήματα βάσης και τα τοπικά, ωστόσο, δυνητικά βρίσκονται σε καλύτερες συνθήκες, όπως επίσης και οι αυτόχθονες λαοί, όντας πιο συνηθισμένοι στην αντίσταση και την αυτονομία
Η πανδημία συνεπιφέρει επιδείνωση της παρακμής και της κρίσης του συστήματος που, αν το εξετάσουμε χρονικά, στο πρόσφατο παρελθόν ξεκίνησε το 2008 αλλά, αν πάμε πιο πίσω, αποτελεί συνέχεια της παγκόσμιας επανάστασης του 1968. Έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο χάους του παγκόσμιου συστήματος, η οποία αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για τη διαμόρφωση μιας νέας παγκόσμιας τάξης.
Πράγματι, οι κυριότερες τάσεις εν εξελίξει (στρατιωτικοποίηση, παρακμή της ηγεμονίας των Ηνωμένων Πολιτειών και άνοδος της Ασίας και του Ειρηνικού, τέλος της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ενίσχυση των κρατών και άνοδος της άκρας δεξιάς) είναι μακροπρόθεσμες διαδικασίες, οι οποίες επιταχύνονται σε αυτή τη συγκυρία.
Από γεωπολιτική άποψη, η Κίνα έχει δείξει την ικανότητα να προχωρά, να ξεπερνάει τις δυσκολίες και να συνεχίζει την άνοδό της ως παγκόσμια δύναμη, που σε μερικές δεκαετίες θα είναι ηγεμονική. Η συνοχή του πληθυσμού και μια αποτελεσματική κυβέρνηση αποτελούν δύο από τους καθοριστικούς παράγοντες που εξηγούν σε μεγάλο βαθμό την ανθεκτικότητα των Κινέζων και τη δυναμική τους αντίσταση στις παγκόσμιες τάσεις παρακμής της παρούσας συγκυρίας.
Η σκληρή εμπειρία που βίωσε ο λαός της τους τελευταίους δύο αιώνες (από τους πολέμους του οπίου έως την ιαπωνική εισβολή) βοηθούν να ερμηνευτεί η ικανότητά του να αντιμετωπίζει τις τραγωδίες. Η σοσιαλιστική επανάσταση του 1949, εκτός από την εθνικιστική επανάσταση του 1911, και η αξιοσημείωτη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού στο σύνολό του, εξηγούν τη συσπείρωση γύρω από το Κομμουνιστικό Κόμμα και το κράτος, πέρα από τις απόψεις που μπορεί να έχουν σχετικά με αυτά τα θεσμικά όργανα .
Αντίθετα, η εσωτερική διαίρεση που βιώνει ο πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών (η οποία φάνηκε στις τελευταίες εκλογές και στην επιδημία των οπιοειδών που μείωσε το προσδόκιμο ζωής), συνδυάζεται με μια αλλοπρόσαλλη, αυτοκρατορική και φαλλοκρατική κυβέρνηση, την οποία αμφισβητούν μέχρι και οι πιο κοντινοί της σύμμαχοι.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ακόμα χειρότερη θέση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από την κρίση του 2008 έχασε την στρατηγική της πυξίδα, δεν κατάφερε να αποσυνδεθεί από την πολιτική της Ουάσινγκτον και του Πενταγώνου και απέφυγε να λάβει αποφάσεις που θα την είχαν ευνοήσει, όπως την ολοκλήρωση του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, που ακυρώθηκε εξαιτίας των πιέσεων του Trump. Το ευρώ δεν είναι ένα αξιόπιστο νόμισμα και η μέχρι στιγμής άτυπη μόνον έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση καταδεικνύει την αδυναμία των κοινών θεσμών.
Η επικράτηση της χρηματοπιστωτικής κατεύθυνσης της οικονομίας, που εξαρτάται από τις μεγάλες, διεφθαρμένες και αναποτελεσματικές τράπεζες, έχει μετατρέψει την ευρωζώνη σε μια «επισφαλή οικονομία», χωρίς γραμμή πλεύσης και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η εντύπωση είναι ότι η Ευρώπη προορίζεται να ακολουθήσει την παρακμή των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς δεν μπόρεσε να κόψει τον ομφάλιο λώρο με τον οποίο έχει συνδεθεί από την εποχή του σχεδίου Marshall.
Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση –για να μην αναφέρουμε τις χώρες της Λατινικής Αμερικής– θα υποστούν τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας με πολύ μεγαλύτερη ένταση από ό,τι οι ασιατικές, οι οποίες έχουν δείξει, από την Ιαπωνία ως την Κίνα, μέχρι τη Σιγκαπούρη και την Νότια Κορέα, μια αξιοσημείωτη ικανότητα να ξεπερνούν τις αντιξοότητες.
Μια πρόσφατη έρευνα του Foreign Policy, μεταξύ δώδεκα διακεκριμένων διανοουμένων, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ΗΠΑ έχουν χάσει την ικανότητά τους να επιτελούν το ρόλο της παγκόσμιας ηγεμονικής δύναμης και ότι ο άξονας της παγκόσμιας κυριαρχίας μετακομίζει στην Ασία. Η πανδημία είναι ο τάφος της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, αυτή του μέλλοντος θα είναι μια πιο «φιλική» παγκοσμιοποίηση, με επίκεντρο την Κίνα και τις χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού.
Στις κυριότερες και καθοριστικές τεχνολογίες, η Κίνα έχει ήδη το προβάδισμα. Παραμένει στην πρώτη γραμμή στην κατασκευή δικτύων 5G, την τεχνητή νοημοσύνη, την κβαντική πληροφορική και τους υπερυπολογιστές. Ο οικονομολόγος Oscar Ugarteche του Οικονομικού Παρατηρητηρίου της Λατινικής Αμερικής (Observatorio Económico de América Latina) υποστηρίζει ότι «η Κίνα είναι η πηγή των πέντε κλάδων της παγκόσμιας οικονομίας: φαρμακευτική χημεία, αυτοκίνητα, αεροναυπηγική, ηλεκτρονικά και τηλεπικοινωνίες».
Έτσι, το κλείσιμο των κινεζικών εργοστασίων μπορεί να επιβραδύνει την παραγωγή αυτών των πέντε κλάδων της παγκόσμιας οικονομίας. Η Κίνα παρήγαγε ήδη το 2017 το 30% της παγκόσμιας ηλιακής ενέργειας, περισσότερο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το διπλάσιο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κατάταξη Top500 των μεγαλύτερων υπερυπολογιστών παγκοσμίως αποκαλύπτει ότι η Κίνα κατέχει 227 από τους 500 (45%), έναντι 118 των ΗΠΑ, σε ιστορικό χαμηλό επίπεδο. Πριν από δέκα χρόνια, το 2009, η Κίνα είχε 21 έναντι 277 της τότε υπερδύναμης.
Ο κινεζικός θρίαμβος στον τεχνολογικό αγώνα δρόμου δεν σημαίνει φυσικά ότι ο τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας είναι επιθυμητός, από τη σκοπιά όσων από εμάς θέλουμε μια μετακαπιταλιστική, δημοκρατική και μη πατριαρχική κοινωνία. Ο κοινωνικός έλεγχος στην Κίνα είναι ασφυκτικός: από τα εκατομμύρια των βιντεοκαμερών που παρακολουθούν τους ανθρώπους μέχρι το διαβολικό σύστημα «κοινωνικής πίστης» που χορηγεί ή αφαιρεί πόντους ανάλογα με τη σωστή ή όχι συμπεριφορά των πολιτών, καθώς και μέχρι τον στιγματισμό και τις διακρίσεις σε βάρος της LGBTI κοινότητας.
Και στον υπόλοιπο κόσμο τα πράγματα δεν πάνε καλύτερα. Το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές «δημοκρατίες» αντέγραψαν το κινεζικό μοντέλο αντιμετώπισης της επιδημίας του κορωναϊού αποτελεί απόδειξη ότι ο Δράκος είναι ήδη σημείο αναφοράς και παράδειγμα, όσον αφορά τον κοινωνικό έλεγχο του πληθυσμού. «Ο κόσμος έχει μάθει από την ασιατική χώρα», υπογραμμίζει το Economist.
Η άνοδος των φασισμών στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική, κι όχι μόνο σε επίπεδο κομμάτων, αλλά επίσης και εκείνου του διάχυτου –αλλά ισχυρού– κοινωνικού φασισμού, που εστιάζει στη στοχοποίηση των αντιφρονούντων και των μεταναστών, επειδή συμπεριφέρονται διαφορετικά ή έχουν άλλο χρώμα δέρματος, συνοδεύεται από τον εκφυλισμό των δημοκρατιών, οι οποίες υφίστανται μόνο ως άσκηση του εκλογικού δικαιώματος, όμως δεν εγγυώνται την παραμικρή αλλαγή ούτε την ελάχιστη επιρροή του πληθυσμού στις κρατικές πολιτικές.
Η εμπειρία του Σύριζα στην Ελλάδα, καθώς και η εμπειρία του ΡΤ (Partido dos Trabalhadores, Εργατικό κόμμα) στη Βραζιλία, θα πρέπει να προβληματίσει την παγκόσμια αριστερά σχετικά με τις δυσκολίες της να παρέμβει με ένα εναλλακτικό παράδειγμα στις κατευθύνσεις της οικονομίας και της πολιτικής. Ακόμη και αν θέλουν να πιστεύουν ότι είχαν τις καλύτερες προθέσεις, τα αποτελέσματα της διαχείρισής τους, από μακροοικονομική άποψη, αλλά και σε σχέση με την ενδυνάμωση των κοινωνιών, είναι όχι μόνο φτωχά αλλά και οπισθοδρομικά.
Για τα κινήματα, το πανόραμα είναι πιο περίπλοκο χωρίς να είναι ομοιόμορφο. Εκείνα που είχαν ως κεντρικό τους άξονα τις διαδηλώσεις και άλλες δημόσιες δράσεις, είναι αυτά που επλήγησαν περισσότερο. Τα κινήματα βάσης και τα τοπικά κινήματα βρίσκονται, ενδεχομένως, σε καλύτερη κατάσταση. Ωστόσο, η στρατιωτικοποίηση μας πλήττει όλους.
Οι αυτόχθονες και οι μαύροι λαοί της Λατινικής Αμερικής, με πρώτους τους Ζαπατίστας, τους Νάσα και Μισάκ της Κολομβίας και τους Μαπούτσε, είναι αυτοί που βρίσκονται στις καλύτερες συνθήκες. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί με τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, με την τοπική παραγωγή λαχανικών και γενικά τους συλλογικούς χώρους που έχουν τη δυνατότητα παραγωγής τροφίμων.
Σε κάθε περίπτωση, ο μιλιταρισμός, ο φασισμός και οι τεχνολογίες ελέγχου του πληθυσμού είναι ισχυροί εχθροί που, όλοι μαζί, μπορούν να μας προκαλέσουν τεράστιες ζημιές, μέχρι του σημείου να ανατρέψουν τις εξελίξεις που τα κινήματα έχουν αναπτύξει από την προηγούμενη κρίση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου